O Ézaro

Cando vín o presioso reportaxe que os nósos compañeiros da redasión CAMARINAS.EU fixeron sobre ó Ëzaro,  véume ó recordo unha etapa da miña vida de rapás, onde durante uns invernos acompañaba ó meu pai, pasando ná viaxe presisamente por este maravilloso paraxe.
Resulta que, alá polos anos 50, habíano destinado a Carnota, e como nós, a súa familia, nos resisistiamos a abandoar o nóso pueblo, a él non lle quedaba outro remedio que pasar longas temporadas alonxado de nós.
De ves en cando levabáme a mín como acompañante e ambolosdous conviviamos núnha pensión daquél fermoso pueblo de Santa Columba de Carnota (patria adoptiva dó que fora proxenitor dó descubridor dás américas-como xa nó seu día demostrou o meu amigo Paco)
O percorrido daqueles emosionantes e longos viaxes estaban divididos en tres etapas: Mui sediño tomábamos ó coche de Pombo que nos deixaba en Vimianzo, para despois de varias horas de espera, subirnos o Finisterre que nos apeaba presisamente ó mesmo pé do rio Xallas.
Alí, rompiase de subito a nósa motorisada andadura e unha jamela vesiñal carrexaba pá outra orilla a todolos viaxeiros que prosejían a súa viaxe do mismo xeito que Caronte era ná antijuedade ó encarjado mitolóxico de pasar pó outro mundo ás ánimas dós difuntos.
A espera naquél paradisíaco paraxe era todo un retorno fantástico ó mismisimo paraíso terrenal, e ajradesíamos a demora oblijada contemplándo atónitos a estrepitósa caída dás aujas pola ladeira maxestuosa daquél entorno, formándo a súa cascada unha nube branca de cores que se elevaban o máis alto dó mirador, morada dos dioses celtas que asomaban a intervalos entre coroas superpuestas de nubes, a súa deidadade esbozando naquél sublime cuadro, milleiros de figuras pétreas en consonansia cá magnifisensia dó trono que lles tocou en sorte presidir por toda-la eternidade.
A última dás estasións era cara Carnota, outro presioso pueblo do que recordo sobre todo polas nuites, ó bruar dós tombos de mar rompendo con forsa ná praia máis longa e prelijrosa dá costa atlántica, amedrentándome aquéles latijasos líquidos ná area xunto có zoar dó vento ná ventana dó meu cuarto, que fasian estremeser a miña inmadura e débil formasión emosional de neno.
Pero, volvendo de novo ó Ézaro, non podemos deixarnos soballar por catro impresentables que non comprenden ben o que é " nósa" terra.
As súas xentes non son donas dá natureza, sinon que ós que alí viven ou están de paso, poden contemplar e disfrutar sin poseer ós tesouros que os dioses nos rejalaron, pá,de sejido, deixar paso á outras xerasións vindeiras á que ás disfruten dó mismo xeito que ajora nos toca a nós.
De todolos xeitos, sí, os dioses celtas erixiron aquel lujar impresionante...,¡amijos meus!... ós nósos colosos selestiais EOLO E NEPTUNO, janáronlle ná labor orfebre, tallando ná Costa da Morte ó mais sublime dás súas moradas terrenais.
Nada se pode comparar a "noso" FARO VILLANO E "NOSA" COSTA DE REIRA, verdadeiros e únicos santuarios-moradas de Dioses.

Antonio Puertas

Cartos

Toda a miña vida anduven nó medio déles,debido a miña profesion,nadando en cartos alleos,porque nós meus non habia fondo dabondo pa nadar,e nunca se me pejaron,xa que o meu peloxo, non deixaba que eso acontesera.
Que eu recorde,tan só atopei en duas ocasións diñeiro alleo perdido por despistes dos seus donos que meresen a pena a sua mensión. A calderilla espallada pola rúa non conta,pois,todos nos ,en calquer momento tropesamos e jardamos eses chiscos sin nombre nin dono. Levala personalmente ou enviala ó Rey,non tería xeito e sería ridículo.
Pero,eses CARTOS con mayúscula,que aljén,despistadamente deixou,…eses,son outro cantar.
O ano pasado,fasendo unha viaxe a Italia pá visitar a filla,a miña dona,Antón e mais eu,subimos a un catamarán que percorría Venecia mostrando ós lujares máis turísticos daquela costa,atopamos unha mochila con documentasión e varios miles de euros,enriba dún dós asientos.Todo o barco había quedado baldeiro e estabase a encher con novos visitantes.
Pasaba o tempo,e nadies prejuntaba por aquéla mochila que nos abertamente levabamos enriba do noso rejaso.O barco,empesaba a desamarrar,cando vemos a un inglés sudando como un xojador do Cartagena dempois dun partido, berrando en inglés de que detiveran a maniobra de desatraque.Desejido,demonos conta de que ese SEÑOR era o dono daquela mochila,e,erjendoa en alto mostrámoslla por riba das cabesas da xente.As lájrimas daquel home confundianse cas jotas de sudor e casi se pon de rodillas diante nosa dandonos sin parar JRASIAS,JRASIAS,JRASIAS….
Onte,saíndo da habitasión onde está injresada a miña nai,pasei polo lavabo e,ensima dunha repisa,volvo a atopar cartos e documentacsión dentro dunha abultada carteira.Non podía presisar a cantidade,porque non me parei neso,e,vou a xunto da enfermeira que visitaba a miña nai,e,ambolosdous levámola a Resesión, que está casis a carón dó cuarto.Marchei,e,pola tardiña,volvo e prejunto:”¡ Qué ¡ ¿ apareseu o dono da carteira?”...Si,si,apareseu,¡ Muitas jrasias!.
A diferensia entre aquelas JRASIAS do Inglés e estas jrasias dún resesionista alleo ó encontro dós cartos fixéronme pensar nó distintas que poden ser as persoas. O turista extranxeiro casi chorando de contento non paraba de ajradeser a nosa actuasión, por outra banda normal de calquer persoa desente ,e que a él tanto lle chocaba tendo en conta ó xeito de actuar dún mundo deshumanisado, e sin embarjo esa paisana nósa, nin siquera se dignou asercarse pola habitasión de miña nai… O millor tiña medo a que eu lle fora a reclamar o des por sento que a Ley me consede en casos así…
¡XENTE…!

Antonio Puertas

A Perica

Eu, con motivo de estos 5 millons, tamén quero aportar outro jran de area (da nosa ria) relatando unha experiansia pasada, que eínda que lonxana, non deixa de estar presente no meu recordo.


Alí quedaba apeado nún cobertiso da horta de Pardiñas un banco de carpinteiro avellentado polo uso do tempo que,durante os invernos, trasportaba a uns amijos por carreteras sin fin , a todo o larjo que daba a nosa fantasía de rapases,fasendonos voar más alá das Carballas,onde a diario viamos aparecer e desapareser o coche de Pombo.
Entre nos, aquél artiluxio de traballo,era o motor que nos transportaba a un futuro lonxano,onde os emigmas do tempo tiñan vetado traspasar o que, máis alá daquel alpendre, nos deparaba o destino.

Estábanse a baldeirar xa os últimos caldeiros que as nubes habían carjado no Altántico, e a primavera paresía estrenar novos cores que o arco da vella lusía fachendoso pousado enriba do Mosojondón.
Xa para nada importaban os nosos viaxes por carretera,nin as proiessions de Charlot ou do Jordo e o Flaco,que as tias de Toño nos proiectaban tan amablemente con aquel “pati-baby”no salón da sua casa.Naqueles intres, os nosos sinco sentidos,ou máis,estaban pendentes de arranchar a PERICA, maxistralmente aconsellados e dirixidos polos seus donos. Soplete ou lixa en man, restrexabamos consiensudamente os restos de pintura vella,o tempo que,con estopa e alquitrán,tapoabamos as rendixas entreabertas que o seu descanso invernal habia ocasionado.Un par de mans de pintura e unha dusia de fornidos mariñeiros voluntarios,completaban a faena baixando o noso tesouro, ata que, ben juapa e preta,percorría unha e mil veses as aujas da nosa ria. Aquela embarcación de mediados do seculo pasado,orjullo de Camariña, era unha espesie de touliña voadora ,que xunto co bote do NACHO e a CRIOLLA de Mariña Noguera,eran a triloxia perfecta que,fasian ferver as aujas do noso mar,espallindo cos seus brincos, acarisiadores salseiros que ajradesiamos sorrindo de leticia.

Fui a primeira ESCOLA onde aprendemos o manexo da vela romana e o arte de navejar dusias de rapases .Os seus donos,xentes de jrán corasón,sempre dispostos a levar a quen quixera aprender,sin faser nunca distinsión de clases sosiais .De ahí,a jran estima,máis que merecida que,un pueblo sabio como o noso, profesou sempre a tan noble familia.

Serto día,de mar en calma e leve brisa,Toño e máis eu,puxemos rumbo a poniente e sejimos a ruta dos descubridores,como querendo colonisar ós nosos propios desafíos e adentrémonos no Oceano Tenebroso ,ata casi perder de vista o Vilán. O mar deixábase querer,mentras nos,deslumbrados polos rosaseos raios dunha posta de sol que o abismo pielajo estaba a enjullir,non tiñamos enconta que tamén Eolo estaba ajotado,e. ,lentamente,deixounos inmersos nun letarjo acarisiador de idílicos pensamentos,e alí,naquéla inmensidade ,no nos quedou máis remedio que afincar con forsa remos e pasiensia bojando horas e horas axustados,ata chejar finalmente a terra firme ás catro da mañá,cando todos andaban en nosa busca presaxiando para nos os máis negros presaxios.

Sin embarjo,os nosos aliados alí estaban: a nosa VIRXE DO MONTE ,vixiando, coma sempre e A PERICA, que nunca nos fallou.

Antonio Puertas

 

Un enterro

SEFA, non é por desanimarche, pero vonche relatar o que pasou fai anos,sendo eu monajillo...
Despos, von a ver o partido...


No adro, uns náufrajos do Olimpia de Marsella, cantaba …”Amustafá, aa…mustafá…las chicas guapas que hay por allá”, ou,… “No te subas a la parra que la vida está muy cara…”
Más alá,uns nenos, basculábanse cós “cajapeidos”… .Outros fasian o pino…,e,os máis,enredaban cunha pelota medio deshinchada.
Os monajillos a duras penas ajuantabamos dereitos os siriales e a cruz, e muito menos ,o nejro estandarte que semellaba a jabarra de Arjimiro blandindo velas no momento do atraque.
As mulleres andaban más pendentes de prender as lonjas saias que o vento do Nordés empeñabase en levantar.
Fasia un frio que cortaba o rostro e a punta da naris pinjaba un moquillo que,descaradamente, espiliamos sonando insistentemente de súbito cara o chan.
Don Ramón ajarraba con forsa o misal medio aberto o tempo que levantaba lixeiramente a sotana,marcando un paso lento, abrallado polo peso dos anos e polos kilos demáis que arrastraba a sua barrija.
Os camiños estaban cubertos de toxo e as suas espiñas colabanse con fasilidá polos nosos socos de pau .
Unha casa de planta baixa con piso de madeira era o noso destino.
O cura e o sacristán co caldeiro da auja bendita,suben por unhas escaleiras que van cantando o seu andar ; resase un responso pola alma da difunta e a emosión do momento,fai saltar ás bájoas dos asistentes,incluindo as do propio cura que iniciaba xa o camiño de retorno en diresión o camposanto.
Entón,abreuse subitamente unha ventana da casa,asomouse unha mosa que estaban a sujetar duas mulleres, e berrando desconsolada dí: “¡ ai,miña aboa queridiña,en que mal momento tiveches que deixarnos…que Dios che teña na jloria,…pero,ben pudeches ajuardar unha semaniña máis e non amolarme,precisamente ahora, o meu casamento...!”
Do mesmo xeito que os nenos pasan dos choros ás risas,así fui o que pasou aquela tarde de inverno nunha casa da Aldea
Hasta o propio cura tivo que levantar a sotana, sin axuda do vento,pa ajochar a cara naqueles intres.

Antonio Puertas

Como sacar os demos do corpo

 
O meu sobriño Xan Douteiro, que é un moso baudo, amigo das festas, fresco como unha remolacha e máis alegre que unha rebeirana, metéuselle na testa ó ano pasado que me ía levar a romeria da Nosa Señora da Barca, que é a máis sonada de cantas hai na miña terra.
 
¡Veña, tio Farruco! Díxome. Xa verá como nos imos a divertir.  
“¡Si fora moso coma ti...! Pro, agora eu xa non che estón pa esos trotes!...¡Leria! ¡Leria!”.-Veña, que non lle ha de pesar, anque non sexa máis que por ver a pedra que abala, vale a pena ir aló.
 
“Xa me falaron désa pedra que me da muito que cabilar. Dín que ó poñerse a xente enriba déla, escomensa a bailar como si lle tocaran a gaita.”
 
¿E será serto? ¡A mín pareseme muito! “¡Elle un milagro de Dios!
¡Loado sexa!
 
¡Por iso, que cousas hai no mundo!
 
“A Barca ténlle muito que ver! Alí vánlle tamén as mulleres que teñen o demos nó corpo é sácanllos con cebolas ná misa maior "¿Con cebolas? ¡Arre carafio!" “¿E logo vostede non sabe que ó demo non lle justan as cebolas, nin ós allos?” ¡Desúnome coa noticia, chico!. Ben dín alí que vai o vello morrendo e vai daprendendo.- “Eu xa lle teño votados muitos fora dós corpos das raparigas e conosoas como si ás parira”- ¡Non che sabía eu esa habilidade! Pro, mira sobriño que pós demos non hai chánzas!- "Si ven a romería, xa me verá sacar algún…"
 
Por cada vereda que iamos,non nos cabía ben o pé ,i ,ó mirar cara abaixo,bailábanos a vista. O sol queimaba que paresía tér a rábia do Carballido,i eu,suando máis que un porco,con perdón.
 
As duas horas de andadura ,xa botaba a lingua de fora como un can detrás dunha lebre ,i ,a camisa pegábaseme o corpo. “¡ Carafio!,”Berrén eu, ¡Isto mata a un cabalo!.-“¡ Mata a dous ! “,contestoume meu sobriño,tamén coa lingua de fora.- “ Pero,xa estamos chegando a Ponte do Porto,e, alí descansamos e mollamos a palleta..Eiquí,elle a metade do camiño “.- ¿ Eínda?.-“ Xa se ve o mar”.- ¡ Alobado sexa Dios!,Berrei eu ó velo tan grande que se perdía de vista,e tan alto que parecia tropezar cás nubes.-¡ Qué largo é o mundo,sobriño! E,¿ verase dende equí Buenos Aires? ¡ Como dín que está o outro lado do mar…! “Pá iso había que traer un anteollo mui longo que non ten sitio máis que pa un ollo só !”
 
Nestas e noutras conversas,deixamos a Ponte do Porto,despois de botar un par de netos ná taberna de Perna Furada,seguimos todo costa arriba hasta ó alto de Sereixo como Dios manda.-
 
¿ A quén matan ahí ¿. Preguntén eu..-“Alegrese” .Contestou o meu sobriño.” Xa estamos outra vez nó camiño da festa” Eses berros,polas trazas,debenlle ser dalgunha moza que ten ó demo nó corpo e lébana a Barca a ver si hai quén llos saque.
 
Nesto atopamos o Camiño Real e, o pé dél, un vello e unha vella que estaban relaxando con unha rapariga que se retorcía ás mans e botaba espuma pola boca e poñendo ós ollos en Branco. Adiantóuse o meu sobriño ,abrazouse á moza con toda a sua alma ,abriolle a boca e meteulle dentro o seu fuciño e escomenzóu a berrar polo burato da gorxa. “¡ Eu te desconxuro animal peludo!” A rapaza caía esmorecida nó regazo de Xan,que se sentou con éla a veira do camiño ,é díxonos: deixála así un pouquichiño pá que o demo se durma e saia só en tres horas. (XX).-¡Dios chopague mociño!, berraron ós dous vellos. ¡Ai Xesús me vaia!. Añadeu a vella :¡Cómo destragan eses condenados de demo ó corpo da moza, filliña! “Bueno, dixen eu, non hai que tér pena ¡, aquí está ó meu sobriño que é como a man dun santo pá axudarlle a botar fora a calquer ,anque sean tres doceas de diaños.-E,¿ vostedes a ónde van,anque sexa muito preguntar? Dixo o vello.- Pos vamoslle a romería da Barca,pero perdémonos nó camiño.-“¿E veñen de mui lonxe?”- Do lugar de Ramiro.- ¡ Ai, María Santísimiña ¡,exclamou a vella , ¡qué volta tan grande viñeron a dar! Arredaron máis dúnha legua boa. O que non sabe elle como quen non ve.- E máis ten rezón.-“Pois miren,; agora xá poden vir conosco,que tamén vamos aló.A ver si Nosa Señora,alobado sea, quer facer ó milagro, de sacarlle ó meigallo a nosa filliña.
 
A todo esto, a moza volveu en sí, e seguimos todos xuntos ó camiño cún farol que encendeu a vella porque xa escomenzaba a estar escuras. “Eu,vou diante con éla”. Dixo o meu sobriño, agarrando a rapaza pola cintura.-“ No mentreas anda conmigo,seurolle a Dios que non ha de nerollar ningún demo.!” Si,sí, añadín eu,deixando só con éla.¡ En boas mans,está o pandeiro!.-“E, ¿fai muito tempo que ha teñen así? “.-Escomenzoulle no mes do San Xoan,e levámola ó médico, que nos dixo que ó que tiña era “histeríca”; porque non lle conocen o meigallo ,repicou a vella. ¡“Os médicos,sonlle todos uns burros.!- “¿Por qué no ná levaron ó veterinario?,pregunteulle eu.-“Levamola a un xastre que non traailla polo oficio,porque se dedica a mediciña, e fai todalas curas con padrenuestraos e avemarias. Non lle hai ningún home tan sabído coma él, en vinte leguas a redonda..Non fixo máis que mirala e xá nos dixo que tiña ó meigallo, e que habia que sacarlle ó demo dó corpo.-“E,¿ por qué na levaron ó Crego pá que lle fixera un exorcismo?.-O crego, que é tan burro coma ó médico, contestounos que aquello era unha enfermidade , e que non habia tales meigallos. Tivemos que volver novamente a xunto ó xartre ,pá que lle sacara ós demos ,pro,cando se dispoñia a botarllos fora, ó máis gordo déles, escomenzóu á expernearlle dentro dó corpo,berrando que él non saía ,hasta que ó levasen á Romería dá Barca, i,entón fui, cando eu e a miña parenta ,acordamos ir aló.¡ Dios queira lle saian todos!.-¡ Lástima de rapariga,carafio!. ¡ E bonita coma un carabel!. ¡ Non lle é porque sea miña filla!,exclamou á vella. Pró,moza coma éla, non se pasea en todo Partido de Corcubión.-Leveilla unha vez a Coruña e andabanlle ós señores da vila trás de nos ó mesmo que cans.-¡ Creolle ben ¡Esos condenados de demos xá saben ben onde se meten…!
 
Dios nos libre de unha mala tentación,pro eu sonlle vello ,e, si e todo, ¡é verdad,si señor. Vostede xá me entende!
 
Ibamos nésta conversa ,cando ven unha lamarada que alumeou primeiro todo ó monte,logo, a vila de Muxia, que xa estaba tan preto ,como a carreiriña dun can ,e dempois ó mar.-“¿Qué raio de luz é esa tan grande que tantas voltas da?.- Elle ó faro de Camariñas , que nás nuites escuras , de cote llestá andando ó redor prá que ó vexan ós barcos ,que van polo mar.”- ¡ Carafio ¡. ¡Que cousas enventan os señores ¡.-“ Como non teñen que facer… ¡”
 
¡ Tio Farruco!, berrou meu sobriño dendaló adiante,sin soltar a moza:¡ xá estamos chegando!.- Alobado sea Dios, ¡ iba sendo hora!
 
Nesto,escomenzamos a baixar á costa que vai á praia de Muxia ,onde está o Santuario da Barca,i ,antes de un cuarto d´hora ,entrabamos todos ná vila onde estaban ás gaitas tocando ás visperas dá festa.-¡ “Na miña vida vin tanta xente xunta,como á que andaba por Muxia adiante.! Que rebumbio,nunca Dios para mal me dera!” ¡ O ruido dás conversas parecian gorgoteo dún canto de potas de caldo ,todos á ferver.!
 
Meu sobriño,a moza dós meigallos,ós pais e máis eu,que xá nos levabamos tan ben como si foramos todos da familia,tivemos que agarrarnos uns ós outros ó mismo cós eslabóns dunha garamalleira,para non perdernos,contraquéla marea de xente. ¡ Alto!,Dixen eu. O primeiro de todo é buscar pousada . A máis barata dá vila, é a calle.Podemos dormir alí,contestou o vello Petrucio.¡ Carafio!,repinguei eu.- Non vale á pena de pasar á nuite mal por unhas cuantas cadelas máis ou menos.Cando se vai de festa ,non hai que arreparar. Un día é un día. Eu hoxe estón disposto á gastarme…,anque sexan tres reás.!.-¡ Por mín que non quede!,contestou ó pai dá moza.. ¡ A farruco ningúén me pon o pé diante!.- meu sobriño que sabía dunha casa mui boa ,onde xa él pousara outros anos,levounos a éla,por ser de toda confianza.Cando chegamos,dixinos á pousadeira: “eu non lles teño máis que este sobrado onde caben arranxados unhas coarenta persoas ;pero,como este ano cargou tanta xente, i ,están cheas todas ás pousadas,tiven que admitir hasta cincuenta.”¡ Bueno!,ondecaben cincuenta ,tamén caben cincuenta e cinco.!, dixo ó meu sobriño.- “Hai que furar máis” .Replicou á pousadeira .Iste mozo é parroquiano meu ,e,para él e máis á compaña,ha daber sitio ,eínda que tivera que poñelos a todos colgados con cravos nas paredes.¡” Todo s´andará!, dixen eu,porque nésta sala onde vostede dí que collen cincuenta á dormír , eu non vexo máis que unha cama.- “ A cama esa,xá está tomada pró Alcalde de Zas, e outros seis amigos que veñen con él.Os demáis teñen que deitarse nó chan.-“E, ¿caberemos todos ben?. A mín non me gusta tomar xente demáis,porque son muller de concencia; pró, si aquí eínda collía un cento de persoas arranchándose ben, ¡recoiro!.”- ¿ E, cómo?.-“Poñendo unha reigleira de cincuenta paisanos por baixo ,e otra ,por riba “-¡ E maís ten razón!,berrei eu.-¡ Dios lle conserve a conciencia,señora!,porque dá maneira que vostede dí facendo palleiros ,¡eínda se queda corta.! E,vamos a ver,¿ cánto custa á dormida? “Pois hanme de dar un can pequeño cada un.”- ¡ Arnejado sea ó demo!,berrou á nai da moza. ¡ Ai, que caro pides ,vostede seica tolea!.-Pra eso teñen luz toda nuite e maís colchón novo de minarete.-Bueno, repriquei eu ,¡non vamos á reñir por un can máis ou menos! ¡ Un día é un día!.¡ O principal é dormir con comodidade ¡-¿ A qué hora hai que recollerse?.-“Poden vir cando queiran , que á porta está aberta toda nuite.”¡ Hasta logo! Vamos ás visperas.-“Vaian, vaian,que hai muito que ver”; ó saír pola porta pá fora,rosmou á vella outra vez :¡ “Xesús,que ladroízo! ¡ Un real,por cinco persoas! ¡ ¡Témolo que chorar toda vida,! ¡ Esí lle saia cá rabia ó can grande que leva demáis!¡ Cala muller ¡ replicou ó Petrucio. ¡ Non botes juramentos ¡ ¡ Ai que ter paciencia!,dixen eu. O que vai dá sua casa,ténlle que andar coa bolsa ó aire.¡ Ave de paso,cañaso!
 
¡ Aproveitanse da ocasión!.
 
Cando chegamos á plaia onde se celebraban ás visperas dá festa ,xá non cabia unha alma,e costounos traballo atopar un currunchiño nunha esquina .Sentámonos á carón das pedras e puxémonos á comer unhas cantas fuchicadas que os cinco traíamos , e que nos repartimos como irmaos .Estabamos acabando á cea,cando escomenzaron á arder ó primeiro macaco de polvora .¡ Que visperas,meus amiguitos! ¡¡Aquello daba xenio. Foguetes de tres estalos ,de asubío,de luces é cantos cores hai …,grobos,bailes,gaitas,pandeiros,cantareas,aturuxos i ó demo e mai-la nai e o pai ¡.!E, de vez en cando, ó faro de Camariñas vomitaba un relámpago de luz que alumeaba toda á praia,como si fora de día. Cando estaban estoupando ás últimas doce bombas de dinamita,escomenzou á calor e tiven que apretar novamente á moza contra mín e facerlle unha cruz ná barriga á carón do coiro.-“¡ Vaia todo por Dios!,dixo o pai. ¡Estos condenados xa rebulen outra vez ¡”.- O mellor é irnos prá pousada,contesteille eu. Xa que ós demos queren dormir, hai que cumplirlles ese gusto,porque ó fin,ás visperas acabaron; ás xentes escomenzaron a marchar ,e eiquí non facemos nada.
 
Conformes todos có meu parecer ,eguémonos ós cinco e fomos pá casa á onde chegamos pouco máis da media nuite.O chegar á porta do sobrado,veu un baho de sudor a pes que arrepiaba ós cristianos.¡ Ricoiro ¡.-dixen eu, ¡ Esto tumba a un home patas arriba! .-¡ Eso non é nada!, respondeu o meu sobriño,.. ¡ensí. que se meta dentro ,afaise de contado e xa non nota cheiro ningún! .-Bueno logo,anda para diante ,que o teu tio Farruco ten estomago pá todo .” De seguida quixen entrar ná sala pero non puden: vellos e mozas,homes e mulleres,grandes e pequenos ,deitados e revoltos ós uns cós outros,cubrian todo ó chan de punta a punta. Aquello,Dios me perdoe,parecía un montón de esterco.¡ Vaia xanelas!, rosmei prós meus adentros,¡ o que somos ós probes dós paisanos! ¡ Trátannos como bestas,fora alma ¡ Eínda está con máis comodidade ó gando ná corte.!”
 
Aló no fondo dó sobrado,xunto onde dormía ó Alcalde de Zas cós outros seis galafates ,quedaba un camiño mui pequeño onde soamente ,por milagre,cabiamos ós cinco festeiros ben encadrados ,como ás catros sotas dá baraxa no xogo de taparlle ás pernas.-¡ Ei, carafio!, berrei, ¿ por onde pasamos prá nosa cama sin tropezar con ninguén?.-Oimos a pousadeira que dixo: “ entren sin comprimentos ,por riba dós outros ,que eiquí, sonlle todos de confianza.-“ E, meu dito,meu feito.Pasamos ós cinco pó curruncho aquel,pisando espaldas,pernas ,brazos e peitos ,como quen vai por unha corredoira .
 
Deitámonos como pudemos , eu, á carón dós dous velliños i o meu sobriño ,arrimado á moza ,pra ter conta de que ós diaños non llarmasen guerra.
 
Escomenzaba a sonar,cando sentín que á rapaza se rebulía i esperneaba.-¡ Xesús me vaia!, dixo a nai, ..¡seica andan outra vez ós demos ás voltas contigo,miña xoia!” ¡ Non quero luz ¡,¡ Non quero luz!,berrou á moza.¡ “Deixádenos ás escuras, pola nai que vos parío ,que suian estos condenados enriba do peito.!”.-¿ Quén berra ahí?,preguntou ó Alcalde deZas ,dende enriba dá sua cama.-“Perdón,señor ,contestou á vella, elle esta filla dó meu corazón que anda cos demos nó corpo.”.-¡ Quitademe a luz,! ¡quitademe a luz ¡…¡ Apagade ó candil!,dixo o Alcalde…a ver si nos deixan durmir ós trasnos desa moza .E si non,traguedema acó,que lle boto a cada demo duascentas pesetas nó reparto de consumo do meu Auntamento,e xurolla Dios que´sos non han de resurxir máis.”-Eí queda”,soprou á luz ó meu sobrino e quedamos todos ás escuras.
 
Cando xa volvía á tomarme ó sono,sentín que outra vez,empezaba á moza a rebulir como unha madeixa ,dando cada resoplido que tumbaba o mundo.-¿” Volvemos ás andadas ¿” preguntei. ¡ Eses demos non teñen respeto nin o señor alcalde ¡.-“¡ Durma,durma!” ,contestou ó meu sobriño, ¡ non é nada!”.-Elas rebulan dentro ,pro, andan xa máis amansaditos. ¡ Estonlle fasendo outra cruz ná barriga á ver sisto impa algún.! Bueno,bueno,rosmei entre dentes,”! e ,quedeime dormido como unha pedra.
 
Non sei canto tempo levaría mirando pá dentro,cando escomenzou á soñar que todos aqueles demos colorados,saían dó corpo da rapaza e viñan a bourarme nó lombo.Despertei asustado,e… ¿ qué eran?: o alcalde i os seis amigos que brincaban dá cama e iban saltando un trás outro, sin cumprimentos,por riba de mín,como si eu fora ó pasal dún río.-¡“Tiña razón a pousadeira o decir q´alí,todos eramos de confianza!”-Esperguizeime i ó mirar que era día ben entrado,dínlles catro zocos nás nalgas ós meus compañeiros ,e berrei:¡ ei ricoiro!,¡ arriba todo mundo que xa temos unha hora de sol!.-Meu sobriño e á moza ,que dormían abrazados como dous benditos,abriron os ollos, e puxéronse en pé dún brinco.-Eugueronse logo os vellos i emprendimos ós cinco ,ó camiño dó Santuario.-¿ Qué tal te sintes filla ¿,preguntoulle a nai á rapaza cando saíamos dá pousada: “parece que mentrou algún alivio.” ¡ Recontra!,dixo o meu sobriño.Ben pelexei en esta nuite con eses condenados do inferno!” ¡ Deben estar rendidos! . I hasta dixen pá min; ¡un polo menos saqueillo!. ¡ Pro,ná misa maior coa axuda de Dios,ha de ir ó resto.! –“Estouche mui agradecido “,replicoulle o Patrucio.- “Si non fora por ti,non sei quen ia pelexar con éles. Eínda hai caridade nó mundo “, exclamou a vella.-Tamén si llos curas todos,añadeu o pai,hemos de ter unha atención que lle vai a satisfacer de seguro.”¡ Hai que falar déso!,contestei eu ¡. ¡ O meu sobriño é capaz de facerlle un favor á calquera sin interés ningún!.
 
Nestas e noutras ,escomenzamos a visitar o santuario da Nosa Senora da Barca ,que ten o tellado de pedra ,como dí o cantar.Tanta era a xente que andaba por alí diante,que tiñamos qu´ir a rempunxóns .-¿“Onde está a pedra que abala”?,preguntei.- Siga,siga,contestoume o meu sobriño,que xa estamos cara éla.
 
Pasamos por diante dá iglesia que estaba chea de cestas con figos ,allos e cebolas,que se vendían pra arrenegar ós demos ,e deseguida vimos enriba dó mar á milagreira pedra da Barca toda cuberta de xente .Naquel instante,estabase abaneando .Sentamonos os cinco nela mirando pro mar i estivo maneandose máis de media hora ,facendo…pon,pon,...coma unha péndula dun reloxo.Eu estaba aparbado i era capaz de botar alí catorce días sin comer nin durmir,vendo aquel milagre de Deus.-¡ “Iste es un fenómeno de la naturaleza!”,exclamou un señor que estaba á carón meu.-Eu non entendín ben o que quixo decir ,pro rosmei entre mín:”¡ Non! ¡Estas cousas non son da forma do demo , si non da Virxe Nosa Señora ,alobado sea,pá que ganen á groria ós que se asenten aquí.!”
 
Nésto,mirei para miña esquerda , e vin outra pedra que estaba furada por baixo formando un arco pequeniño de punta e,por aquel buratiño, ian pasando,un a un,homes e mulleres arrastrando a barriga polo chan.¡.” Ricoiro! ¿qué vexo…, e, iso? “.-Elle a pedra dós Cadrises .Respondeu o meu sobriño .Todolos que padecen dá reuma,pasan por ese burato e quedan bós.”- ¡ Eiquí non gana ún pá miragros! ¡ Carafio!. ¡Vou a pasar eu tamén ¡” -¿Pro visto ten vostede reuma,meu tío?.-“Gracias a Deus,polo de agora ,estou sano como un buxo,pro non sabe o diaño ó qué un home pode cegar… e,si ahí, ós enfermos se poñen bos ,ós que estamos bos,non enfermaremos nunca.- Con que…¡ déixame curarme en salú!.-Meu dito,meu feito,erguinme máis que deprisa,e fúnme direito á pedra dós Cadrises .Cando me tocou á mín,deitenme nó chán có canto do cú para riba i escomenzei a meterme polo burato .Pro,como estou bastante gordo e sobrame muita barriga,cando xá tiña medio corpo dunha banda e medio doutra ,atuínme e non puden seguir prá diante,nin volver pa-tras.-“¡ Acudide eiquí! ¡ Ah de Dios!, berrei coma un becerro ,relaxando por saír por un lado ou polo outro.-“¡ Fixémola boa”!Nunca ó demo me tentara á
meterme nesta tobeira!.¡ Eu morro ¡ “.
 
Acudiron ás voces o meu sobriño,a moza i os pais ,i escomenzaron a turrar por mín,a ver si me sacaban adiante .¡ “ai,que me destirpades,condenados!” ,berrei eu.-“¡ ide máis amodiño!”.-¡Vostede está acuñado,meu tío!.-¡ Turrade por trás.-¡“ Turraronme outros catro polas pernas ;pro,nin por esas.-Xuntouse de contado un fato de xente ó redor de nos,e,cada un botaba súa sentencia.-¡ Xesús me vaia!,dixo unha velliña.¡” Este home parece un sapo debaixo dunha pena!” ¡ A ese paisano (berrou un fillo dós dá vila) ai que untalo con aceite prá que corra ”.-O fin,dironme un tirón tan grande que pouco me faltou pra estoupar e sacáronme pra fora.
 
Suába como s´acabara de tomar un baño d´auga fervendo.”¡ Vaite con Dios!”,berrei,facendo á sinal dá cruz.-¡” Einque viva mil anos ,e padesa dós cadrís,ou dó mal da rábea ou de todalas enfermedades dó mundo
xuntas,e me digan que me curo pasando por debaixo desta pedra,non volvo á repetir á probanza,aunque sepa de morrer aquela mesma noite.¡ Por aquí somente elle prá xente fresca ¡”.-¡ Vosté está de bo ano!”,dixo o meu
sobriño.-“¡ A boa hora m´avisas,oh!”.-¡ Bueno,non fui máis qu´e un xusto!,repricou o Patrucio..
 
Agora,imos a misa maor que xá botaron ó último toque.-Encamiñamonos á igresa,mercaron ná porta ós pais da rapaza duas rastas de cebolas , e metemonos dentro.Estaba ó santuario cogulado de homes e mulleres,e,nó
medio e medio,sentados nó chan ,contei máis de coarenta endemoniados,que se retorcian ás mans como si lles mallasen nó lombo con coarenta mocas.
 
Escomenzou a misa sin outras novedades,i ,así continuaron hasta ó momento d´alzar .Entón nunca Deus para mal me dera,escomenzaron todalas dós meigallos á xurar como xudios,insultando á virxen, á noso señor i á
todolos santos dó ceu,i ós homes armados de cebolas,allos e figos ,pelexaron con élas meténdollas pola boca .A nósa moza i él, escomenzoullas á botar pola gorxa abaixo como quen ceba á un capón. A moza,suando coma un touro i afogada con tanta cebola, caíu esmorecida tan longa como era i o meu sobriño berrou…”Gracias á Nosa Señora i a
mín,xa saíron todos esos condenados botando centellas.-¡ “Alabado sea Dios,que non queda un prá un remedio!”¿ E será certo?,preguntou a nai mirando para él con alegría..-¡ Tan certo ,como que meu tio non volve a
pasar pola pèdra dos cadríses ¡. ¡ Entón podese creer ¡,dixen eu.-¡Eran un fato déleles! ¡ Hasta había un verde i outro amarelo!
 
Acabouse á misa,saímos prá fora dá iglesia e a filla abrazouse nó meu sobriño que cuasi o afogaba.-¡ Carafio!,dixo ó Patricio, de hoxe en adiante habemos de ser amigos hastra á morte.-¡ Agora vamos a celebrar!.¡ Este mozo ten á man dun santo para iso.!.-¡ Dios lló pague ¡, añadío a vella.-

Obrigáronnos a xantar con éles ,o sobriño, a mín i o Petrucio. Fui tan rumboso ná festa que gastou cuase cuase por riba de cinco reais .Houbo auga,pan e berberechos ,po la vella,i hasta tomamos un neto de viño antros cinco.
 
Dispois de xantar,dispuxemos todos á voltar prás nosas casas, i, ó chegar o camiño por onde cada un se separaba para á sua terra,despedimonos con bágoas nós ollos ,i, o meu sobriño ,doulle palabra á moza de que habia de visitar todalas semanas.
 
Un ano despois ,entrou o meu sobriño ná miña casa cunha cara como daquel que vai prá forca…¿ Qué hai ,dixen eu, seica qués que volvamos á Virxen da Barca ¿.-Pois mira que eínda non me saío da mente aquela pedra,que Deus confunda …-Non señor,veño con outro tema,…¿vostede acordase daquela moza á quen lle saquei ós demos ó ano pasado?.-¡ Acordome ben! ¡ Por certo,que era unha real moza,que merecía que llós sacasen coarenta veces ¡” .-¿Qué?...¿ polo visto non saíron todos ¿ .-Como saír,saíron,¡ que remedio llés quedaba ¡,pro, en cambio,entroulle un anxeliño nó corpo!-¿ E haberá que sacarllo tamén? – Ese xa saío él só e vai pá tres meses…
 
¡ I,é bonito como un repolo ,non despreciando ó Crego da parroquia! -¡ Pro vamos á velo!.- O que eu quero é que vostede veña de padriño dó meu casamento.-¡ Recoiro!.-¿ Casaste cá dós meigallos?.-Si señor.- ¿ E, non tés medo de que volvan á entrar ós diaños?.-¡ Xa os tornarei eu pola conta que me ten!.-¡ Agora eses condenados téñenche a ti só!.-¡ Bueno!.¡ irei de padriño con muito gusto!
 
¡ E,sí senteran ás mozas da nosa terra de que ó conto dos meigallos acaba en casamento,son capaces de ir todas á Romaría dá Barca ,prá dedirlle a Nosa Señora ,non que llés saquen ós demos dó corpo,senon que llós metan.
 
Hola:Os mando un cuento que encontré manuscrito entre los papeles que tenía guardados mi padre.No sé bien,si lo hizo él o bien es sacado de alguna "historieta" que corría antiguamente relativa a las fiestas de la Barca. En fín,ahí

A Xaviña de paso

Este conto semi-real adicollo con todo o cariño do mundo os meus amijos de Xaviña e máis a Sachador... O prometido e deuda...


Apenas tiña rematada a escola de Don Cándido,non sin antes entonar o “Cara al Sol “,como era oblijado naquéles tempos,con catro brincos,xa estaba plantado mirando pas correolas da rampa Dajiar.
Con nós, afanábanse lixeiros os nosos lobos de mar, por rematar a descarja de sardiñas,mentras o vertedeiro, jomitaba moreas de enjado que, os emborrachados peixiños, xiraban en derredor por atrapar.
O corno ,traspaba o alto do Muiño do Vento e o seu eco, resoaba a intervalos polo medio do fume da fábrica de Cerdeiras,perdéndose na bruma da ensenada da Basa.
O meu irmá Manel,non daba abasto a desenganchar cangas, que eu utilisaba como sebo, enchéndo de contado unha tinalla de robalisas.
Cando xa non cabian máis,corriamos dereitos pa casa da Xaviñana ofresendo o noso tesouro que éla vendía polas casas das aldeas.
Así ,patacón a patacón,lojramos mercar unha presiosa bisicleta ,que nos fasia rodar fachendosos polas ruas,despertando a envidia da rapasería.
Por aquel entón,miña nai rexentaba un nejosio,que entre outros artigos, dispensaba medicamentos que nos estaban a provisionar unha farmasia da Ponte do Porto.Alí, tiña que desplasarme a diario co meu flamente vehículo de duas rodas a fin levar conmijo os tan presiados medicamentos.
Aquel traxecto conosiao cós ollos pechados, ijual que hoxe,o meu amijo Juan José.
Certo día, baixaba eu “a toda” polo medio e medio da costa de XAVIÑA, e ,en mitade da rua,atopome a un lajueiro que conversaba animadamente cún paisano que carrexaba un carro esterco.Entón, estóupame unha roda,e saio voando por riba déles ata esfusiñar de cheo ná merda do carro…,
Os bois,axustados,escomensaron unha atolondrada carreira ,cabaljándo por leiras e valos ata rematar patas arriba pousados nún foxo,sejidos de serca por un erjido fungueiro… A bisicleta,rematou de jarabata e o eco do corno perdido,atopeino na miña testa doente, iluminada polas estrelas do firmamento que bailaban rindo o meu derredor…-“ Estes non son sitios nin pá coches nin pa bisicletas…¡ que maneiras son esas de correr coma un tolo…!

Antonio Puertas

Tista

Xa que non hai quen escriba (supoño que haberá quen lea), vou a contarvos unha breve historia que me pasou e que fai tempo tiña janas de relatar...


Era mui difícil cambiar as nosas costumes.Viñan de séculos atrás é estaban mui enraísadas entre nós.
Os rapases xojábamos o trompo,os aros,as espadas,a ralla …,e,as nenas a mariola,as ajachadas, a rueda,a brincar a corda,as monecas…
Un reducido jrupo tivemos que saír correndo,ca roupa mollada, da plaia escorrentados polo mar de fondo que nos habia destruído os nosos reinos,e refuxiámonos nas inmediasións da Plasa de Colón.
Os trompos, afilados consiensudamente,baixaban jolpes serteros a os que estaban a bailar nun sirculo ,e que tiñamos que fender ou votar fora daquel ruedo.Os perdedores deberían deixar sacrificar o xojete,penalisado con tres ou máis jolpes manuais que o deixaban ,a maioría das veses,inservible ou ferido de morte.
Así trancurría aquela bullisiosa mañan de inverno mentras, os maiores,trataban de impedir que os tombos de mar entrasen polas casas,tapoando con sacos de area as suas portas.
Casi sempre,os xojos remataban con aljunha que outra trifulca,en espesial, levada a cabo polos mal perdedores,e ese día, non iba a ser menos.
Non sei quén nin por qué, soltoume unha labasada que soportei estoicamente,pos,como xa teño comentado máis veses,eu non era rapás de pelexas,pero non por iso,me considerable cobarde,si non que solía evitar conflictos entre compañeiros con mal xenio ou un pouco violentos.
Eínda que non escapén nin me revolvín en contra do meu ajresor,o meu carón, estaba un fiel e ajerrido amijo chamado TISTA,quen saltou como un auténtico tijre de Bengala en defensa miña.
TISTA,era unha désas persoas que sempre estaba ahí,sempre disposto a deixar pinjar a sanjre da sua narís por defender a un amijo.
TISTA era temperamental,forte e era e sije sendo o MEU AMIJO.
Jrasias TISTA.

Antonio Puertas

 

A Jerra Definitiva

ADICADO A REIRA...


De víspera, todos estaban consiensiados do momento crusial que se avesiñaba e,en consecuencia, en jrupos de dous (mínimo), explorábamos leiras e pinares máis próximos a fin de atopar a pola máis axeitada.
Outros,armados de antemán,pasaban horas e horan afilando conciensudamente espadas e cuitelos elaborados por mestres adiestrados en técnicas de combate,que seus antepasados lles tiñan trasmitido de antemán.
Estas contiendas non eran novas.Nin siquera a Jerra dos Sén Anos,tiña comparansa nin en durasión ni en fieresa.
O entrenamiento,era machacón e os reflejos deberían estar a punto a fin de poder esquivar,no seu momento , as habilidosas estocadas opoñentes, cuia reconosida fama ,traspasaba os marcos das leiras colindantes.
A fronteira paresía tranquila e o Río do Prado baixaba,como sempre normal,lixeiramente ondulado aquel día pola forsa dún vendavaliño que fasia abanicar ambalasduas bandeiras ribais,imprimindo risitos sobre as aujas.
Pola nosa banda, contabámos có máis experto olleador e vixiante que xamás parío o nóso lujar.O mesmo tempo,experto en interpretasións de” AUJAS MOVIDAS”,o que lle bastaba un jolpe de vista ,pa saberes o que se estaba a “cosiñar”…
Aquéla imaxe plasmada nún rio aparentemente tranquilo,non deixaba lujar a dubida: A JRAN JERRA ENTRE O CAMPO E O RUEIRONOVO,terá lujar a partires das dés en punto do quinto día das Calendas de Maio… –Os hados e os espantállos reflexádos nó fango pousado, berráron alto e claro.”DIXI“.
Efectivamente,así fui,cá mesma presisión do reloxo suiso,prometido por REIRA a cambio de fijos, fóronse conjrejando as millores espadas , núnha espesie de” ruedo” estirado e, co toque de zafarrancho total,escomenzou a definitiva jrán batalla de Camariñas.
Eínda que,como todos sabedes,as tropas do Campo eran superiores en número o RUEIRONOVO,por contra ,contabamos cun cansiño-mascota,que apenas levantaba do chán vinte sentímetros.O rabo sempre erjido (endexamás se lle vío entraspernas),que combatía en primeira fila,trincando ata onde chejaba,que casis sempre era polo medio e medio do corpo contrario.
Entón,comprendín aquelo de que non fai falta ser jrande pa chejar a onde hai que chejar.
Si os cáns son desendientes directos de lobos,por linea paterna,por muito que a sua espesie dexenerara,como era este caso,sempre conservan a valentía dos seus primates.
O verdadeiro heroe da jerra das espadas,en definitiva,fui o noso cansiño.
¡ Qué Dios o teña ná Jloria.!

Antonio Puertas

Escaleiras

Hola amijos. Vai unha realidade que fui alá polos anos cincuenta. Espero non cansarvos.


¡“Primeiro,que suban os auténticos”! Arjumentaba un amijo, xa finado, querendo controlar a avalancha de xente amoreada enriba do Curbeiro, momentos antes de que dera comenso a prosesión do Carme.
Naquel entón,todo era auténtico como a vida mesma.A propia naturesa presentábase tal cual era, real e sin disfrases.
O ano comensaba sabendo que, por diante,ajuardaban catro estasións ben definidas:Invernos lonjos e crús onde o mar e os elementos,tiñan prohibido os nosos mariñeiros saír más alá da Viulleira,conformándose éstes ca pesca de cana polas pedras da Carnisería.
Primaveiras e outonos,pontes de paso,entre ambolos dous extremos e ben marcados meses do calendario.
As cosechas sementábanse sin químicas e o escarabajo da pataca, eínda non tiña feito a súa aparisión, alleos os labrejos de Buria ,os quebradeiros de cabesa que ese bichito con alas, lles estaba a deparar nun futuro non mui lonxano.
Así era a vida daquel entón:homes e naturesa convivindo en perfecta armonía ,sin adictivos nin falsedades,cada quén mostrándose como realmente era.

O vrán,corto pero intenso,aprobeitábamolo o máximo,disfrutando dél a diario con excursións dentro do noso ámbito territorial.
Un dos nosos lujares favoritos era a plaia de Lingunde polo seu enclave e pola fermosura do seu entorno, rebosante de piñeiros e frondosa vexetasión.
Practicamente a rolos,baixábamos polas suas ladeiras a sobresaltos en medio de lajartos arnáis e sarsas que arrabuñaban as nosas espidas e lixeiras pantorrillas.
Un par de carreiriños de area marcaban costa abaixo a nosa ruta de chejada.

Serto día,un jrupo de mosas compañeiras,dixéronos que tiñamos que axeitar uns pasos de area preta, co fin de suavisar o declive natural,que tan difícil de salvar era pá élas; e, así o fixemos.
As primeiras escaleiras que tivo Lingunde foron, pos,obra nosa. Dúns rapases de entre uito e des anos laboriosos e respectuosos cá Naturesa.
As de hoxe, sucumben lentamente aqueixadas por uns lastimeiros laídos que abren paso entre o semento,como querendo encarnar unha nova Ave Fénix,que surxe dende o máis fondo,pa dar paso os AUTENTICOS e primeiros escalóns ajochados da praia de Lingunde.

Antonio Puertas

 

O Alto da Vela

Este "conto",voullo adicar tamén a JUANILLO pa que sepa que CAMARIÑAS formouse a base de lucha...como a que él vai a tér proximamente... A POR ELES...


Muitisimo tempo antes de que tiveramos constansia escrita das orixes de noso pobo, ou notisias “fidedignas”,éstas foron afluíndo por seu propio pé a través do tempo.
Podemos pos,ante as evidensias, faser un breve resumo do que aconteseu no seu orixe e a maneira de vivir que tiveron os nosos antepasados.
Os núcleos de población estaban conjrejados principalmente en tres lujares ben definidos e perfectamente localisados,dos cales hoxe en día ,quedan pruebas evidentes. Juellas deixadas polos tatara-tatara-…ta-tarabos (tatexos), pa posteridá.
O máis antijuo, do que hai constansia, estaba situado en Mourín.Alí se afincaron un par de parexas sobrevivintes das escaramusas cos mouros que tiñan lujar nas inmediasións do que é hoxe o castelo de Vimianso.
O sejundo jrupo,plantouse en Brañas Verdes.Este, composto unicamente por un colectivo de tres mosos ,dous homes e unha muller,o final, só unha parexa,debido a un litixio resolto a paus entre eles,por ver quen casaba ca mosa. Sabese que prosedian dún naufráxio viquingo que tivo lujar na Punta do Boi.
E, o trerseiro e máis numeroso,compoñíano catro mulleres e un home,quenes colonisaron a Jrixa.Non se sabe ben a sua orixe,pero falase que debeu de tratarse de mulleres escapadas dun arén e do home que planeou a súa fuja. (Arén,eínda perdura…)
Todos estes núcleos tiñan en común a proliferasión do xénero femenino.Sertamente,fui unha sorte,porque xa se sabe que as mulleres en momentos difíciles,son máis ajerridas que os homes,e saben mellor plantexar a supervivensia.
Produsianse continuas pelexas por selos rivalidando entre elas e concursando pa lojrar polo menos ún dos poucos homes con que contaba o lujar. Muitos pensan que o nome do pueblo,viña precisamente por eso …riñas…en… cama…
Serto ou non,as nosas antepasadas tomaron as riendas e planearon consiensudamente o que sería en adiante un orjullo de orjanisasión “consellal”,precisamente pa faser frente as continuas avalanchas da piratería que poñian en jaque a todo un pueblo.
O Vilán era unha auténtica coladera,unha espesie de portería furada sin porteiro, pola que entraban aqueles demos,e,precisamente por iso, bautisaron con despecho aquel lujar.
Acordaron pos,en asamblea ordinaria,que polas nuites farian lume uns juardians,non só pá quentarse e asar sardiñas,sinon tamén e,sobre todo,pa despistar as lanchas rápidas nórdicas,apajando e ensendendo lumareas e cambiándoas de lujar as nuites do San Xoan (Técnicas que co tempo se perfecsionaron)
No ALTO DA VELA, un par de mulleres ajuardaban pasientemente que, dende o Vilán, lles enviasen señales por onda corta,anunciando un novo “atracón “.
Entretanto,mataban o tempo remendando as VELAS das embarcasións
asquirindo tal destresa que, más que velas,eran auténticas puntillas cas que enjalanaban os botes dos seus homes, competindo entre élas por ver quen bordaba mellor.(Vexase “ feira do encaixe…”)
O Alto da Vela, fui en definitiva, o punto d´arrancada do “Finis-Terrae” que tanta prosperidade troucho pa Camariñas.

Antonio Puertas